Jump to content

Wilhelm Mach: Difference between revisions

From Wikipedia, the free encyclopedia
Content deleted Content added
Removed redirect to Paweł Hertz
Tag: Removed redirect
 
(34 intermediate revisions by 16 users not shown)
Line 1: Line 1:
{{Short description|Polish writer, literary critic (1916-1965)}}
{{Artysta infobox

|imię i nazwisko = Wilhelm Mach
{{Infobox writer
|imię i nazwisko org =
| honorific_suffix = OOP, KK
|pseudonim = il., Quidam, s., S., Współpracownik
|grafika = Wilhelm Mach.jpg
| name = Wilhelm Mach
|opis grafiki = Wilhelm Mach<br />(autor [[Zbigniew Kresowaty]])
| image = Wilhelm Mach.jpg
| birth_date = {{birth-date|26 December 1916}}
|pełne imię i nazwisko =
|data urodzenia = [[26 grudnia]] [[1916]]
| death_date = {{death-date and age|2 July 1965|26 December 1916}}
| birth_place = [[Kamionka, Ropczyce-Sędziszów County]], Poland
|miejsce urodzenia = [[Kamionka (powiat ropczycko-sędziszowski)|Kamionka k. Ropczyc]]
| death_place = [[Warsaw]]
|data śmierci = [[2 lipca]] [[1965]]
| alma_mater = [[Uniwersytet Jagielloński]]
|miejsce śmierci = [[Warszawa]]
|narodowość = polska
| caption =
| pseudonym = il., Quidam, s., S., Współpracownik
|język = polski
| language = Polish
|Alma Mater = [[Uniwersytet Jagielloński]]
| notable_works = Agnieszka, córka Kolumba
|dziedzina sztuki = [[proza]], [[esej]], [[krytyka literacka]], [[poezja]]
| genre = [[prose]], [[essay]]s, [[literary critique]], [[poetry]]
|epoka =
|muzeum artysty =
|ważne dzieła = [[Agnieszka, córka Kolumba]]
|faksymile =
|opis faksymile =
|odznaczenia = {{order|OOP|KK}}
|nagrody =
|commons = Category:Wilhelm Mach
|wikiźródła =
|wikicytaty =
|www =
}}
}}
[[Plik:Grob Wilhelma Macha.JPG|mały|Grób Wilhelma Macha na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie]]
[[File:Grob Wilhelma Macha.JPG|thumb|Grave of Wilhelm Mach, Powązki Military Cemetery, Warsaw]]

[[Plik:Wilhelm Mach 2.jpg|mały|Wilhelm Mach (autor [[Zbigniew Kresowaty]])]]
'''Wilhelm Mach''', pen names '''il., Quidam, s., S., Współpracownik''' ( [[December 26|26 December]] [[1916]],{{efn|Many documents quote the date 1 January 1917, declared by the parents to prevent him from going to school and the army earlier.}} [[Kamionka, Ropczyce-Sędziszów County|Kamionka]] - 2 June 1965 in [[Warsaw]]) was a [[Polacy|Polish]] writer, essayist, poet and literary critic.
[[Plik:Wilhelm Mach 3.jpg|mały|Wilhelm Mach (autor [[Zbigniew Kresowaty]])]]
'''Wilhelm Mach''' pseudonimy '''il., Quidam, s., S., Współpracownik''' (ur. [[26 grudnia]] [[1916]]<ref>W dokumentach widnieje data [[1 stycznia]] [[1917]] zadeklarowana przez rodziców, co miało go uchronić przed wcześniejszym pójściem do szkoły i wojska.</ref> w [[Kamionka (powiat ropczycko-sędziszowski)|Kamionce]], zm. [[2 lipca]] [[1965]] w [[Warszawa|Warszawie]]) – [[Polacy|polski]] [[proza]]ik, [[esej|eseista]] i [[krytyka literacka|krytyk literacki]], poeta.


== Życiorys ==
== Life ==
Urodził się we wsi Kamionka koło Ropczyc w rodzinie chłopskiej jako syn Wincentego Macha i Apolonii z Białków. Cztery klasy szkoły powszechnej ukończył w rodzinnej Kamionce, pozostałe w Ropczycach. Naukę kontynuował od 1928 w prywatnym Miejskim Staroklasycznym Koedukacyjnym Gimnazjum w Ropczycach. Debiutował wierszem ''Jesień'' wydrukowanym w szkolnym czasopiśmie ''Przyszłość'' (numer 1 z września 1928) oraz nowelą ''Dawne zapusty'' opublikowaną w 8 numerze czasopisma ''Rola''. Edukację kontynuował od 1932 w Gimnazjum im. Władysława Jagiełły w [[Dębica|Dębicy]], w którym redagował szkolne czasopismo ''U nas''. Maturę zdał w 1936. W 1938 roku ukończył naukę w Państwowym Pedagogium w Krakowie. Po odbyciu rocznej służby wojskowej we wrześniu 1939 ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty. Walczył w czasie [[Kampania wrześniowa|kampanii wrześniowej]] w [[6 Dywizja Piechoty (II RP)|6 Dywizji Piechoty]] [[Armia „Kraków”|Armii „Kraków”]]. Brał udział w bitwach [[Bitwa pszczyńska|pod Pszczyną]] i [[Bitwa pod Tomaszowem Lubelskim|Tomaszowem Lubelskim]]. W okresie okupacji mieszkał u siostry Bronisławy w przysiółku Księżomost w [[Sędziszów Małopolski|Sędziszowie Małopolskim]], a następnie od 1941 w [[Kraków|Krakowie]], gdzie pracował w Ubezpieczalni Społecznej. W Krakowie działał w podziemiu ucząc młodzież maturalną na [[Tajne nauczanie|konspiracyjnych kompletach]]. W 1945 rozpoczął studia na Wydziale Humanistycznym (polonistyka) [[Uniwersytet Jagielloński|Uniwersytetu Jagiellońskiego]], które ukończył 1 grudnia 1947 roku.
He was born in Kamionka near Ropczyce in a peasant family to Wincenty Mach and Apolonia née Białek. He attended a school in Kamionka, and then continued education in Ropczyce, from 1928 in a private school - Miejskie Staroklasyczne Koedukacyjne Gimnazjum in Ropczyce. He debuted with a poem ''Jesień'' (Autumn) printed in a school press ''Przyszłość'' (Future, issue from 1 September 1928) and a novella ''Dawne zapusty'' published in a timely ''Rola''. He continued his education from 1932 at the Władysław Jagiełło Gimnazjum in [[Dębica]], where he edited the school magazine ''U nas''. He graduated from secondary school diploma in 1936. In 1938 he graduated from the State Pedagogium in Krakow. After completing a one-year military service in September 1939, he graduated from the Infantry Cadet School. He fought during the [[invasion of Poland]] in the [[6th Infantry Division (Poland)|6th Infantry Division]] of the [[Kraków Army]]. He took part in the battles of [[Battle of Pszczyna|Pszczyna]] and [[Battle of Tomaszów Lubelski|Tomaszów Lubelski]]. During the occupation, he lived with his sister Bronisława in the Księżomost part of [[Sędziszów Małopolski]], and then from 1941 in Kraków, where he worked at the Social Insurance Institution (Ubezpieczalnia Społeczna). In Krakow, he was active in the underground, teaching high school students in [[Education in Poland during World War II|underground classes]]. In 1945, he began studies at the Faculty of Humanities (Polish studies) of the Jagiellonian University, which he graduated on 1 December 1947.


Wilhelm Mach himself considered his literary debut the publication of the poem ''Tobie dalekiej'' (''To distant you''), printed in autumn 1945 in a one-day journal ''Inaczej'' (''Differently''), co-redacted by him. He debuted as a prose writer with the story ''Rdza'' (''Rust'') in 1945 in the pages of the 42nd issue of the weekly ''Odrodzenie'' (''Rebirth''). In the years 1945–1946 he belonged to the literary group "Inaczej” (''Differently''). In the years 1945-1950 he was the secretary of the editorial office of the monthly "Twórczość" in [[Kraków|Krakow]], where he published short stories and literary reviews. He continued to publish in ''Odrodzenie'' (1945–1947) and ''Dziennik Literacki'' (1947–1950). From 1945 he was a member of the Youth Circle at the Krakow branch of the [[Polish Writers' Union]]. He became a member of the Union in 1948. In the years 1947–1948 he was on a scholarship from the French government in Paris. In 1950 he moved to Warsaw together with the editorial office of ''Twórczość''. He was a literary consultant for the Polish Army House. In 1950–1958 he was the editor of the weekly ''Nowa Kultura'' (''New culture''), where he became known as a patron of aspiring and beginning writers, reviewing their works and advertising them to the publishers.<ref name="tomasik">{{Cite book|last=Tomasik, Krzysztof, 1978-|url=https://www.worldcat.org/oclc/915291354|title=Homobiografie|year=2014|isbn=978-83-64682-22-3|edition=Wydanie drugie, poprawione i poszerzone|location=Warszawa|oclc=915291354}}</ref> From 1956 he traveled to the [[Soviet Union|USSR]] and [[India]], and from 1958 to [[Bulgaria]] several times, and in 1961 to the United States.
Za swój debiut literacki sam Wilhelm Mach uważał publikację wiersza ''Tobie dalekiej'' wydrukowanego jesienią 1945 w jednodniówce ''Inaczej'', której był współredaktorem. Jako prozaik debiutował opowiadaniem ''Rdza'' w 1945 r. na łamach 42 numeru tygodnika „[[Odrodzenie (tygodnik)|Odrodzenie]]”. W latach 1945–1946 należał do grupy literackiej Zespół Młodych „Inaczej”. W latach 1945-1950 był sekretarzem redakcji miesięcznika „[[Twórczość (miesięcznik)|Twórczość]]” w [[Kraków|Krakowie]]. Publikował w nim opowiadania i recenzje literackie. Publikował również w ''Odrodzeniu'' (1945–1947) i w ''Dzienniku Literackim'' (1947–1950). Od 1945 był członkiem Koła Młodych przy Oddziale Krakowskim [[Związek Zawodowy Literatów Polskich|Związku Zawodowego Literatów Polskich]] (od 1949 roku [[Związek Literatów Polskich|Związku Literatów Polskich]]). Członkiem Związku został w 1948. W latach 1947–1948 był stypendystą rządu [[Francja|francuskiego]] w [[Paryż]]u. W 1950 przeniósł się do Warszawy wraz z redakcją „Twórczości”. Był konsultantem literackim [[Dom Wojska Polskiego|Domu Wojska Polskiego]]. W latach 1950–1958 był redaktorem tygodnika „[[Nowa Kultura (1950–1963)|Nowa Kultura]]”. Od 1958 był kierownikiem literackim zespołu filmowego. Podróżował między innymi w 1956 do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i [[Indie|Indii]], a od 1958 kilkakrotnie do [[Bułgaria|Bułgarii]] i w 1961 do [[Stany Zjednoczone|USA]].


Przyjaźnił się z [[Zofia Nałkowska|Zofią Nałkowską]], która wyznaczyła go na jednego z czterech kuratorów swojej spuścizny.
He was friends with [[Zofia Nałkowska]], who appointed him one of the four curators of her legacy.<ref name="tomasik" />


Zmarł nagle, w wyniku nieszczęśliwego wypadku, na skutek [[zapaść|zapaści]], 2 lipca 1965 roku<ref>''Wybrańcy bogów umierają młodo - nie był samobójcą. Mamy dowody, że Wilhelm Mach nie targnął się na swoje życie.'', Andrzej Ćmiech, Gazeta Gorlicka, str 8, 10 lutego 2012</ref>. Został pochowany na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|Cmentarzu Wojskowym na Powązkach]] w Warszawie (kwatera C 2 rz. 6 m. 8)<ref>[http://www.cmentarzekomunalne.com.pl/mapa/mapa.php?cment=PWZKI&rzad=6&kwatera=C%202&grob=8&dane=+imie=+nazwisko=Mach+check_nazwisko=on+check_ur=+rok=1800+miesiac=1+dzien=1+rok2=2019+miesiac2=12+dzien2=27+check_zg=+rok_zg1=1800+miesiac_zg1=1+dzien_zg1=1+rok_zg2=2019+miesiac_zg2=12+dzien_zg2=27+cmentarz=#kotwica Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze<!-- Tytuł wygenerowany przez bota -->]</ref>.
He died suddenly on 2 July 1965. According to his biographer Janusz Termer and family, the cause was a heart attack.<ref name="tomasik" /> Literary friends of Mach, such as {{ill|Marek Nowakowski|pl}}and [[Kazimierz Brandys]], however, recalled that the writer committed suicide by poisoning himself and that he talked about such plans even earlier. He was buried on [[Powązki Military Cemetery]] in Warsaw (Quarter C 2 row, 6 m. 8).<ref>{{Cite web|url=http://www.cmentarzekomunalne.com.pl/mapa/mapa.php?cment=PWZKI&rzad=6&kwatera=C%202&grob=8&dane=+imie=+nazwisko=Mach+check_nazwisko=on+check_ur=+rok=1800+miesiac=1+dzien=1+rok2=2019+miesiac2=12+dzien2=27+check_zg=+rok_zg1=1800+miesiac_zg1=1+dzien_zg1=1+rok_zg2=2019+miesiac_zg2=12+dzien_zg2=27+cmentarz=#kotwica|title=Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze|language=pl}}</ref>


== Twórczość ==
=== Private life ===
The Polish literary circles were widely aware of Mach's homosexuality, but did not speak of it for over 20 years after his death.<ref name="tomasik" /> Nowakowski would later describe how Mach shared the fate of many Polish gay men of the period, having to hide in the closet and live a double life, looking for relationships in shady surroundings such as train stations.<ref name="tomasik" /> In 1976, after a publication of ''Kalendarz i klepsydra'' by [[Tadeusz Konwicki]], Mach's sister threatened to sue the author, who called his friend Mach an "[[LGBT slang|auntie]]" in the book, for defamation. She didn't file the charges, but the mention of Mach disappeared from the later editions.<ref name="tomasik" />
Wilhelm Mach w swojej twórczości zajmował się głównie problematyką psychologiczną i przemianami moralnymi w życiu i świadomości wsi polskiej.


== Works ==
We wszystkich powieściach Macha bohaterowie czują się obco w swej lokalnej społeczności, czy też rodzinie, jak Andrzej Osiecki z ''Rdzy''. Wyczuwają, że nie pasują do ogółu, ze względu na własny talent i wrażliwość, niczym Bolek Jawor z ''Jaworowego domu''. Ze względów politycznych i wyznaniowych stają się obcymi jako grupa w ''Życiu dużym i małym''. Także Agnieszka i Zenon Bałcz – postacie z ''Agnieszki, córki Kolumba'', wtargnąwszy w życie mieszkańców Chrobrzyczek, stają się intruzami. Czy wreszcie Aleksander/Xander z ''Gór nad czarnym morzem'' mający problem z własną tożsamością.


=== [[Powieść|Powieści]] ===
=== Novels ===
* ''Rdza'', Czytelnik 1950, Czytelnik 1967
* ''Rdza'' (Rust), Czytelnik 1950, Czytelnik 1967
* ''Jaworowy dom'', ''Twórczość 1954'', Czytelnik 1954, Czytelnik 1955, Czytelnik 1977
* ''Jaworowy dom'' (Ashen house), ''Twórczość 1954'', Czytelnik 1954, Czytelnik 1955, Czytelnik 1977
* ''Życie duże i małe'', Wydawnictwo Łódzkie 1959, Czytelnik 1965, Czytelnik 1972, Czytelnik 1974, Wydawnictwo Łódzkie 1984
* ''Życie duże i małe'' (Life big and small), Wydawnictwo Łódzkie 1959, Czytelnik 1965, Czytelnik 1972, Czytelnik 1974, Wydawnictwo Łódzkie 1984
* ''Góry nad czarnym morzem'', Czytelnik 1961, przekład czeski 1967
* ''Góry nad czarnym morzem'' (Mountains over the black sea), Czytelnik 1961, przekład czeski 1967
* ''[[Agnieszka, córka Kolumba]]'', Czytelnik 1964, Czytelnik 1965, Czytelnik 1968, przekład bułgarski 1966, litewski 1966, łotewski 1972, mołdawski 1971, niemiecki 1970 i 1977, rosyjski 1969 i 1973, ukraiński 1971 i 1982, węgierski 1966, adaptacja radiowa 1975
* ''Agnieszka, córka Kolumba'' (Agnieszka, daughter of Columbus), Czytelnik 1964, Czytelnik 1965, Czytelnik 1968, Bulgarian translation 1966, Lithuanian translation 1966, Latvian translation 1972, Moldovan translation 1971, German translation 1970 and 1977, Russian translation 1969 and 1973, Ukrainian translation 1971 and 1982, Hungarian translation 1966, radio adaptation 1975


=== [[Opowiadanie|Opowiadania]] ===
=== Short stories ===
* ''Za kwadrans wiosna'', Wydawnictwo Literackie 1978
* ''Za kwadrans wiosna'' (Quarter to spring), Wydawnictwo Literackie 1978


=== [[Scenariusz|Scenariusze filmowe]] ===
=== Movie scripts ===
* ''[[Do widzenia, do jutra]]'', współautorzy [[Zbigniew Cybulski]] i [[Bogumił Kobiela]], 1960
* ''{{ill|Do widzenia, do jutra|pl}}'', co-authored with [[Zbigniew Cybulski]] i [[Bogumił Kobiela]], 1960
* ''[[Agnieszka 46]]'', współautor [[Zdzisław Skowroński]], 1964
* ''{{ill|Agnieszka 46|pl}}'', co-authored with [[Zdzisław Skowroński]], 1964


=== Inne (reportaże, eseje) ===
=== Others ===
* ''Doświadczenia i przypadki. Opowiadania, eseje, reportaże i felietony. 1945-1953'', Czytelnik 1954
* ''Doświadczenia i przypadki. Opowiadania, eseje, reportaże i felietony. 1945-1953'', Czytelnik 1954
* ''Szkice literackie'', Czytelnik 1971
* ''Szkice literackie'', Czytelnik 1971


== Nagrody ==
== Awards and decorations==
* 1954 - [[Order of Polonia Restituta|Knight's Cross of Order of Polonia Restituta]]
* 1954 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
* 1955 – wyróżnienie do nagrody państwowej za ''Jaworowy dom''
* 1955 – National prize, 3rd rank, for ''Jaworowy dom''
* 1959 - pierwsza nagroda Wydawnictwa Łódzkiego za ''Życie duże i małe''
* 1959 - First prize of [[Łódź Voivodeship]] for ''Życie duże i małe''
* 1964 – nagroda państwowa II stopnia za powieść ''Agnieszka, córka Kolumba''
* 1964 – National prize, 2nd rank, for ''Agnieszka, córka Kolumba''


== Upamiętnienie ==
== Memorials ==
* In 1968-1981 Polish Writers' Union awarded Wilhelm Mach Prize for novel debuts.
* W latach 1968-1981 Zarząd Główny Związku Literatów Polskich przyznawał [[Nagroda im. Wilhelma Macha|Nagrodę im. Wilhelma Macha]] za debiut powieściowy.
* W 1966 nowej szkole podstawowej w rodzinnej Kamionce nadano imię Wilhelma Macha, a w gmachu Liceum Ogólnokształcącego w Dębicy została ustanowiona tablica upamiętniająca Wilhelma Macha<ref>{{Cytuj pismo | autor = Tadeusz Stanisz | tytuł = W 10-lecie śmierci Wilhelma Macha | czasopismo = [[Nowiny (dziennik rzeszowski)|Nowiny]] | strony = 5 | data = Nr 148 z 3 lipca 1975 | url = http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=5443}}</ref>.
* In 1966 a new primary school in his homeplace of Kamionka was named after Wilhelm Mach, and in the building of Liceum Ogólnokształcące in Dębica a plaque commemorating Wilhelm Mach was established.<ref>{{cite journal|author=Tadeusz Stanisz|date=3 July 1975|title=W 10-lecie śmierci Wilhelma Macha|url=http://www.pbc.rzeszow.pl/dlibra/docmetadata?id=5443|issue=148|pages=5|journal=Nowiny}}</ref>
* In Gorlice, Villa Szklarczykówka was called the House of Remembrance of Wilhelm Mach. During the occupation, this house was the seat of the Gorlice Gestapo.<ref>{{Cite web|title=Gorlice - Dom pamięci im. Wilhelma Macha.. Atrakcje turystyczne Gorlic. Ciekawe miejsca Gorlic|url=http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/41250,gorlice-dom-pamieci-im--wilhelma-macha-.html|access-date=2020-09-24|website=www.polskaniezwykla.pl|language=pl}}</ref>
* W Gorlicach willę Szklarczykówkę nazwano Domem Pamięci imienia Wilhelma Macha. W domu tym w okresie okupacji mieściła się siedziba gorlickiego Gestapo.


== Przypisy ==
==Notes==
{{Przypisy}}
{{Notelist}}


== Bibliografia ==
== References ==
{{Reflist}}
* {{Cytuj książkę | nazwisko=Bartelski M. | imię=Lesław| tytuł=Polscy pisarze współcześni, 1939-1991: Leksykon | data= | wydawca=Wydawn. Nauk. PWN | miejsce= | isbn=83-01-11593-9 | strony=}}
* [http://krakow.wyborcza.pl/krakow/1,53181,3042294.html Wspomnienia o Wilhelmie Machu], Marian Janiga, [[Gazeta.pl]], 1 grudnia 2005
* ''Wątki Gorlic snuły się na kartach jego powieści. Wilhelm Mach jest postrzegany jako pisarz bardzo przyjazny ludziom.'', Andrzej Ćmiech, Gazeta Gorlicka, str 8, 3 lutego 2012
* ''Współcześni polscy pisarze i badacze literatury. Słownik biobibliograficzny.'', tom V, ss. 203-206


{{Authority control}}
{{Kontrola autorytatywna|WORLDCATID=}}


{{SORTUJ:Mach, Wilhelm}}
{{DEFAULTSORT:Mach, Wilhelm}}
[[Category:Jagiellonian University alumni]]
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego]]
[[Category:Writers from Kraków]]
[[Kategoria:Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej]]
[[Category:Writers from Warsaw]]
[[Kategoria:Ludzie związani z Dębicą]]
[[Category:Burials at Powązki Military Cemetery]]
[[Kategoria:Pisarze związani z Krakowem]]
[[Category:20th-century Polish male writers]]
[[Kategoria:Pisarze związani z Warszawą]]
[[Category:1916 births]]
[[Kategoria:Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie]]
[[Category:1965 deaths]]
[[Kategoria:Polscy pisarze współcześni]]
[[Category:Polish LGBTQ poets]]
[[Kategoria:Polscy prozaicy]]
[[Category:Recipients of the State Award Badge (Poland)]]
[[Kategoria:Uczestnicy bitwy pod Tomaszowem Lubelskim (1939)]]
[[Category:1965 suicides]]
[[Kategoria:Uczestnicy bitwy pszczyńskiej (1939)]]
[[Category:20th-century Polish LGBTQ people]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1916]]
[[Kategoria:Zmarli w 1965]]
[[Category:Suicides by poison]]
[[Category:Suicides in Poland]]
[[Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)]]
[[Category:Recipients of the Medal of the 10th Anniversary of the People's Republic of Poland]]

Latest revision as of 04:45, 24 September 2024

Wilhelm Mach

OOP, KK
Born26 December 1916 (1916-12-26)
Kamionka, Ropczyce-Sędziszów County, Poland
Died2 July 1965 (1965-07-03) (aged 48)
Warsaw
Pen nameil., Quidam, s., S., Współpracownik
LanguagePolish
Alma materUniwersytet Jagielloński
Genreprose, essays, literary critique, poetry
Notable worksAgnieszka, córka Kolumba
Grave of Wilhelm Mach, Powązki Military Cemetery, Warsaw

Wilhelm Mach, pen names il., Quidam, s., S., Współpracownik ( 26 December 1916,[a] Kamionka - 2 June 1965 in Warsaw) was a Polish writer, essayist, poet and literary critic.

Life

[edit]

He was born in Kamionka near Ropczyce in a peasant family to Wincenty Mach and Apolonia née Białek. He attended a school in Kamionka, and then continued education in Ropczyce, from 1928 in a private school - Miejskie Staroklasyczne Koedukacyjne Gimnazjum in Ropczyce. He debuted with a poem Jesień (Autumn) printed in a school press Przyszłość (Future, issue from 1 September 1928) and a novella Dawne zapusty published in a timely Rola. He continued his education from 1932 at the Władysław Jagiełło Gimnazjum in Dębica, where he edited the school magazine U nas. He graduated from secondary school diploma in 1936. In 1938 he graduated from the State Pedagogium in Krakow. After completing a one-year military service in September 1939, he graduated from the Infantry Cadet School. He fought during the invasion of Poland in the 6th Infantry Division of the Kraków Army. He took part in the battles of Pszczyna and Tomaszów Lubelski. During the occupation, he lived with his sister Bronisława in the Księżomost part of Sędziszów Małopolski, and then from 1941 in Kraków, where he worked at the Social Insurance Institution (Ubezpieczalnia Społeczna). In Krakow, he was active in the underground, teaching high school students in underground classes. In 1945, he began studies at the Faculty of Humanities (Polish studies) of the Jagiellonian University, which he graduated on 1 December 1947.

Wilhelm Mach himself considered his literary debut the publication of the poem Tobie dalekiej (To distant you), printed in autumn 1945 in a one-day journal Inaczej (Differently), co-redacted by him. He debuted as a prose writer with the story Rdza (Rust) in 1945 in the pages of the 42nd issue of the weekly Odrodzenie (Rebirth). In the years 1945–1946 he belonged to the literary group "Inaczej” (Differently). In the years 1945-1950 he was the secretary of the editorial office of the monthly "Twórczość" in Krakow, where he published short stories and literary reviews. He continued to publish in Odrodzenie (1945–1947) and Dziennik Literacki (1947–1950). From 1945 he was a member of the Youth Circle at the Krakow branch of the Polish Writers' Union. He became a member of the Union in 1948. In the years 1947–1948 he was on a scholarship from the French government in Paris. In 1950 he moved to Warsaw together with the editorial office of Twórczość. He was a literary consultant for the Polish Army House. In 1950–1958 he was the editor of the weekly Nowa Kultura (New culture), where he became known as a patron of aspiring and beginning writers, reviewing their works and advertising them to the publishers.[1] From 1956 he traveled to the USSR and India, and from 1958 to Bulgaria several times, and in 1961 to the United States.

He was friends with Zofia Nałkowska, who appointed him one of the four curators of her legacy.[1]

He died suddenly on 2 July 1965. According to his biographer Janusz Termer and family, the cause was a heart attack.[1] Literary friends of Mach, such as Marek Nowakowski [pl]and Kazimierz Brandys, however, recalled that the writer committed suicide by poisoning himself and that he talked about such plans even earlier. He was buried on Powązki Military Cemetery in Warsaw (Quarter C 2 row, 6 m. 8).[2]

Private life

[edit]

The Polish literary circles were widely aware of Mach's homosexuality, but did not speak of it for over 20 years after his death.[1] Nowakowski would later describe how Mach shared the fate of many Polish gay men of the period, having to hide in the closet and live a double life, looking for relationships in shady surroundings such as train stations.[1] In 1976, after a publication of Kalendarz i klepsydra by Tadeusz Konwicki, Mach's sister threatened to sue the author, who called his friend Mach an "auntie" in the book, for defamation. She didn't file the charges, but the mention of Mach disappeared from the later editions.[1]

Works

[edit]

Novels

[edit]
  • Rdza (Rust), Czytelnik 1950, Czytelnik 1967
  • Jaworowy dom (Ashen house), Twórczość 1954, Czytelnik 1954, Czytelnik 1955, Czytelnik 1977
  • Życie duże i małe (Life big and small), Wydawnictwo Łódzkie 1959, Czytelnik 1965, Czytelnik 1972, Czytelnik 1974, Wydawnictwo Łódzkie 1984
  • Góry nad czarnym morzem (Mountains over the black sea), Czytelnik 1961, przekład czeski 1967
  • Agnieszka, córka Kolumba (Agnieszka, daughter of Columbus), Czytelnik 1964, Czytelnik 1965, Czytelnik 1968, Bulgarian translation 1966, Lithuanian translation 1966, Latvian translation 1972, Moldovan translation 1971, German translation 1970 and 1977, Russian translation 1969 and 1973, Ukrainian translation 1971 and 1982, Hungarian translation 1966, radio adaptation 1975

Short stories

[edit]
  • Za kwadrans wiosna (Quarter to spring), Wydawnictwo Literackie 1978

Movie scripts

[edit]

Others

[edit]
  • Doświadczenia i przypadki. Opowiadania, eseje, reportaże i felietony. 1945-1953, Czytelnik 1954
  • Szkice literackie, Czytelnik 1971

Awards and decorations

[edit]

Memorials

[edit]
  • In 1968-1981 Polish Writers' Union awarded Wilhelm Mach Prize for novel debuts.
  • In 1966 a new primary school in his homeplace of Kamionka was named after Wilhelm Mach, and in the building of Liceum Ogólnokształcące in Dębica a plaque commemorating Wilhelm Mach was established.[3]
  • In Gorlice, Villa Szklarczykówka was called the House of Remembrance of Wilhelm Mach. During the occupation, this house was the seat of the Gorlice Gestapo.[4]

Notes

[edit]
  1. ^ Many documents quote the date 1 January 1917, declared by the parents to prevent him from going to school and the army earlier.

References

[edit]
  1. ^ a b c d e f Tomasik, Krzysztof, 1978- (2014). Homobiografie (Wydanie drugie, poprawione i poszerzone ed.). Warszawa. ISBN 978-83-64682-22-3. OCLC 915291354.{{cite book}}: CS1 maint: location missing publisher (link) CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  2. ^ "Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze" (in Polish).
  3. ^ Tadeusz Stanisz (3 July 1975). "W 10-lecie śmierci Wilhelma Macha". Nowiny (148): 5.
  4. ^ "Gorlice - Dom pamięci im. Wilhelma Macha.. Atrakcje turystyczne Gorlic. Ciekawe miejsca Gorlic". www.polskaniezwykla.pl (in Polish). Retrieved 2020-09-24.