Moldovan Cyrillic alphabet: Difference between revisions
mNo edit summary |
→Sample text: table formatting |
||
Line 243: | Line 243: | ||
This text is from [[Limba noastră]]. |
This text is from [[Limba noastră]]. |
||
{| style="background:none" |
{| style="background:none" |
||
! Latin script! |
!width="50%"| Latin script |
||
!width="50%"| Moldovan Cyrillic script |
|||
|- |
|- |
||
| <poem> |
| <poem> |
||
Line 250: | Line 251: | ||
'''''Un șirag de piatră rară''''' |
'''''Un șirag de piatră rară''''' |
||
'''''Pe moșie revărsată.''''' |
'''''Pe moșie revărsată.''''' |
||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
'''Лимба ноастрэ-й о комоарэ''' |
|||
'''Ын адынкурь ынфундатэ,''' |
|||
'''Ун шираг де пятрэ рарэ''' |
|||
'''Пе мошие ревэрсатэ.''' |
|||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
'''''Limba noastră-i foc ce arde''''' |
'''''Limba noastră-i foc ce arde''''' |
||
'''''Într-un neam, ce fără veste''''' |
'''''Într-un neam, ce fără veste''''' |
||
'''''S-a trezit din somn de moarte''''' |
'''''S-a trezit din somn de moarte''''' |
||
'''''Ca viteazul din poveste.''''' |
'''''Ca viteazul din poveste.''''' |
||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
''Limba noastră-i numai cîntec,'' |
|||
''Doina dorurilor noastre,'' |
|||
''Roi de fulgere, ce spintec'' |
|||
''Nouri negri, zări albastre.'' |
|||
''Limba noastră-i graiul pîinii,'' |
|||
''Cînd de vînt se mișcă vara;'' |
|||
''În rostirea ei bătrînii'' |
|||
''Cu sudori sfințit-au țara.'' |
|||
'''''Limba noastră-i frunză verde,''''' |
|||
'''''Zbuciumul din codrii veșnici,''''' |
|||
'''''Nistrul lin, ce-n valuri pierde''''' |
|||
'''''Ai luceferilor sfeșnici.''''' |
|||
''Nu veți plînge-atunci amarnic,'' |
|||
''Că vi-i limba prea săracă,'' |
|||
''Și-ți vedea, cît îi de darnic'' |
|||
''Graiul țării noastre dragă.'' |
|||
''Limba noastră-i vechi izvoade.'' |
|||
''Povestiri din alte vremuri;'' |
|||
''Și citindu-le 'nșirate,'' |
|||
''Te-nfiori adînc și tremuri.'' |
|||
''Limba noastră îi aleasă'' |
|||
''Să ridice slava-n ceruri,'' |
|||
''Să ne spuie-n hram și-acasă'' |
|||
''Veșnicele adevăruri.'' |
|||
'''''Limba noastră-i limbă sfîntă,''''' |
|||
'''''Limba vechilor cazanii,''''' |
|||
'''''Care o plîng și care o cîntă''''' |
|||
'''''Pe la vatra lor țăranii.''''' |
|||
''Înviați-vă dar graiul,'' |
|||
''Ruginit de multă vreme,'' |
|||
''Stergeți slinul, mucegaiul'' |
|||
''Al uitării 'n care geme.'' |
|||
''Strîngeți piatra lucitoare'' |
|||
''Ce din soare se aprinde'' |
|||
''Și-ți avea în revărsare'' |
|||
''Un potop nou de cuvinte.'' |
|||
'''''Răsări-va o comoară''''' |
|||
'''''În adîncuri înfundată,''''' |
|||
'''''Un șirag de piatră rară''''' |
|||
'''''Pe moșie revărsată.'''''</poem> |
|||
|<poem>'''Лимба ноастрэ-й о комоарэ''' |
|||
'''Ын адынкурь ынфундатэ,''' |
|||
'''Ун шираг де пятрэ рарэ''' |
|||
'''Пе мошие ревэрсатэ.''' |
|||
'''Лимба ноастрэ-й фок, че арде''' |
'''Лимба ноастрэ-й фок, че арде''' |
||
'''Ынтр-ун ням, че фэрэ весте''' |
'''Ынтр-ун ням, че фэрэ весте''' |
||
'''С-а трезит дин сомн де моарте,''' |
'''С-а трезит дин сомн де моарте,''' |
||
'''Ка витязул дин повесте.''' |
'''Ка витязул дин повесте.''' |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
''Limba noastră-i numai cîntec,'' |
|||
''Doina dorurilor noastre,'' |
|||
''Roi de fulgere, ce spintec'' |
|||
''Nouri negri, zări albastre.'' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
Лимба ноастрэ-й нумай кынтек, |
Лимба ноастрэ-й нумай кынтек, |
||
Дойна дорурилор ноастре, |
Дойна дорурилор ноастре, |
||
Рой де фулӂере, че спинтек |
Рой де фулӂере, че спинтек |
||
Ноурь негри, зэрь албастре. |
Ноурь негри, зэрь албастре. |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
''Limba noastră-i graiul pîinii,'' |
|||
''Cînd de vînt se mișcă vara;'' |
|||
''În rostirea ei bătrînii'' |
|||
''Cu sudori sfințit-au țara.'' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
Лимба ноастрэ-й граюл пыний, |
Лимба ноастрэ-й граюл пыний, |
||
Кынд де вынт се мишкэ вара; |
Кынд де вынт се мишкэ вара; |
||
Ын ростиря ей бэтрыний |
Ын ростиря ей бэтрыний |
||
Ку судорь сфинцит-ау цара. |
Ку судорь сфинцит-ау цара. |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
'''''Limba noastră-i frunză verde,''''' |
|||
'''''Zbuciumul din codrii veșnici,''''' |
|||
'''''Nistrul lin, ce-n valuri pierde''''' |
|||
'''''Ai luceferilor sfeșnici.''''' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
'''Лимба ноастрэ-й фрунзэ верде,''' |
'''Лимба ноастрэ-й фрунзэ верде,''' |
||
'''Збучумул дин кодрий вешничь,''' |
'''Збучумул дин кодрий вешничь,''' |
||
'''Ниструл лин, че-н валурь пьерде''' |
'''Ниструл лин, че-н валурь пьерде''' |
||
'''Ай лучеферилор сфешничь.''' |
'''Ай лучеферилор сфешничь.''' |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
''Nu veți plînge-atunci amarnic,'' |
|||
''Că vi-i limba prea săracă,'' |
|||
''Și-ți vedea, cît îi de darnic'' |
|||
''Graiul țării noastre dragă.'' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
Ну вець плынӂе-атунч амарник, |
Ну вець плынӂе-атунч амарник, |
||
Кэ ви-й лимба пря сэракэ, |
Кэ ви-й лимба пря сэракэ, |
||
Ши-ць ведя, кыт ый де дарник |
Ши-ць ведя, кыт ый де дарник |
||
Граюл цэрий ноастре драгэ. |
Граюл цэрий ноастре драгэ. |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
''Limba noastră-i vechi izvoade.'' |
|||
''Povestiri din alte vremuri;'' |
|||
''Și citindu-le 'nșirate,'' |
|||
''Te-nfiori adînc și tremuri.'' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
Лимба ноастрэ-й векь извоаде, |
Лимба ноастрэ-й векь извоаде, |
||
Повестирь дин алте времурь; |
Повестирь дин алте времурь; |
||
Ши читинду-ле-нширате, |
Ши читинду-ле-нширате, |
||
Те-нфиорь адынк ши тремурь. |
Те-нфиорь адынк ши тремурь. |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
''Limba noastră îi aleasă'' |
|||
''Să ridice slava-n ceruri,'' |
|||
''Să ne spuie-n hram și-acasă'' |
|||
''Veșnicele adevăruri.'' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
Лимба ноастрэ ый алясэ |
Лимба ноастрэ ый алясэ |
||
Сэ ридиче славэ-н черурь, |
Сэ ридиче славэ-н черурь, |
||
Сэ не спуе-н храм ши-акасэ |
Сэ не спуе-н храм ши-акасэ |
||
Вешничеле адевэрурь. |
Вешничеле адевэрурь. |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
'''''Limba noastră-i limbă sfîntă,''''' |
|||
'''''Limba vechilor cazanii,''''' |
|||
'''''Care o plîng și care o cîntă''''' |
|||
'''''Pe la vatra lor țăranii.''''' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
'''Лимба ноастрэ-й лимбэ сфынтэ,''' |
'''Лимба ноастрэ-й лимбэ сфынтэ,''' |
||
'''Лимба векилор казаний,''' |
'''Лимба векилор казаний,''' |
||
'''Каре-о плынг ши каре-о кынтэ''' |
'''Каре-о плынг ши каре-о кынтэ''' |
||
'''Пе ла ватра лор цэраний.''' |
'''Пе ла ватра лор цэраний.''' |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
''Înviați-vă dar graiul,'' |
|||
''Ruginit de multă vreme,'' |
|||
''Stergeți slinul, mucegaiul'' |
|||
''Al uitării 'n care geme.'' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
Ынвияци-вэ дар граюл, |
Ынвияци-вэ дар граюл, |
||
Руӂинит де мултэ време, |
Руӂинит де мултэ време, |
||
Штерӂець слинул, мучегаюл |
Штерӂець слинул, мучегаюл |
||
Ал уйтэрий-н каре ӂеме. |
Ал уйтэрий-н каре ӂеме. |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
''Strîngeți piatra lucitoare'' |
|||
''Ce din soare se aprinde'' |
|||
''Și-ți avea în revărsare'' |
|||
''Un potop nou de cuvinte.'' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
Стрынӂець пятра лучитоаре, |
Стрынӂець пятра лучитоаре, |
||
Че дин соаре се апринде |
Че дин соаре се апринде |
||
Ши-ць авя ын ревэрсаре |
Ши-ць авя ын ревэрсаре |
||
Ун потоп ноу де кувинте. |
Ун потоп ноу де кувинте. |
||
</poem> |
|||
|- |
|||
| <poem> |
|||
'''''Răsări-va o comoară''''' |
|||
'''''În adîncuri înfundată,''''' |
|||
'''''Un șirag de piatră rară''''' |
|||
'''''Pe moșie revărsată.''''' |
|||
</poem> |
|||
| <poem> |
|||
'''Рэсэри-ва о комоарэ''' |
'''Рэсэри-ва о комоарэ''' |
||
'''Ын адынкурь ынфундатэ,''' |
'''Ын адынкурь ынфундатэ,''' |
Revision as of 06:26, 28 March 2024
This article needs additional citations for verification. (June 2017) |
You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Russian. Click [show] for important translation instructions.
|
Moldovan Cyrillic | |
---|---|
Script type | |
Time period | 1924–1932 1938–present |
Languages | Romanian in the Moldavian SSR and other parts of the former Soviet Union (known there as Moldovan) |
Related scripts | |
Parent systems | Phoenician alphabet
|
Sister systems | Romanian Cyrillic alphabet |
The Moldovan Cyrillic alphabet is a Cyrillic alphabet designed for the Romanian language spoken in the Soviet Union (Moldovan) and was in official use from 1924 to 1932 and 1938 to 1989 (and still in use today in the breakaway Moldovan region of Transnistria).
History
Until the 19th century, Romanian was usually written using a local variant of the Cyrillic alphabet. A variant based on the reformed Russian civil script, first introduced in the late 18th century, became widespread in Bessarabia after its annexation to the Russian Empire, while the rest of the Principality of Moldavia gradually switched to a Latin-based alphabet, adopted officially after its union with Wallachia that resulted in the creation of Romania.[1] Grammars and dictionaries published in Bessarabia before 1917, both those that used the label "Moldovan" and the few that used "Romanian", used a version of the Cyrillic alphabet, with its use continuing in Bessarabia even after the 1918 union, in order to make the publications more accessible to peasant readers.[2] The Moldovan Cyrillic alphabet was officially introduced in the early 1920s, in the Soviet bid to standardise the orthography of Romanian in the Moldavian ASSR; at the same time furthering political objectives by marking a clear distinction from the Latin-based Romanian orthography introduced in Romania in the 1860s. As was the case with other Cyrillic-based languages in the Soviet Union, such as Russian, Ukrainian or Belarusian, obsolete and redundant characters were dropped in an effort to simplify orthography and boost literacy. It was abandoned for a Latin-based alphabet during the Union-wide Latinisation campaign in 1932.[citation needed] Its re-introduction was decided by the Central Executive Committee of the Moldavian Autonomous Soviet Socialist Republic on May 19, 1938, albeit with an orthography more similar to standard Russian.[citation needed] Following the Soviet occupation of Bessarabia and Northern Bukovina, it was established as the official alphabet of the Moldavian Soviet Socialist Republic until 1989, when a law returned to the standard, Latin-based, Romanian alphabet.
There were several requests to switch back to the Latin alphabet, which was seen "more suitable for the Romance core of the language", in the Moldavian SSR. In 1965, the demands of the 3rd Congress of Writers of Soviet Moldavia were rejected by the leadership of the Communist Party, the replacement being deemed "contrary to the interests of the Moldavian people and not reflecting its aspirations and hopes".[3]
The Moldovan Cyrillic alphabet is still the official and the only accepted alphabet in Transnistria for this language.
Moldovan Cyrillic spellings are also used in the media and in governmental publications in the Republic of Moldova for the names of settlements when writing in Russian, as opposed to using their Russian forms (e.g. Кишинэу is used in place of Кишинёв for the name of the city of Chișinău).[4]
Description
All but one of the letters of this alphabet can be found in the modern Russian alphabet, the exception being the zhe with breve: Ӂ ӂ (U+04C1, U+04C2). The Russian letters Ё, Щ, and Ъ are absent from the Moldovan Cyrillic alphabet, and the former two are usually substituted with corresponding clusters ЙО and ШТ respectively.
The following chart shows the Moldovan Cyrillic alphabet compared with the Latin alphabet currently in use. IPA values are given for the post-1957 literary standard.
Cyrillic letter: | Equates to Latin letter: | Name | As employed in this context: | IPA | Example |
---|---|---|---|---|---|
А а | a | а (a) | /a/ | ||
Б б | b | бе (be) | /b/ | ||
В в | v | ве (ve) | /v/ | ||
Г г | g, gh | ге (ghe) | gh used before i or e, elsewhere g | /ɡ/ | Ghidul = Гидул, Gheorghe = Георге |
Д д | d | де (de) | /d/ | ||
Е е | e, ie | е (e) | ie after a vowel or if it alternates with ia, elsewhere e | /e/, /je/ | Sovietică = Советикэ (alternated with ia), Moșie = Мошие, șuierătoare = шуерэтоаре |
Ж ж | j | же (je) | /ʒ/ | ||
Ӂ ӂ | g, ge, gi | ӂе (ge) | g before i and e, ge before a, gi elsewhere | /dʒ/ | fulgerele = фулӂереле, geanta = ӂянта |
З з | z | зе (ze) | /z/ | ||
И и | i, ii[citation needed] | и (i) | ii used at end of word, i elsewhere | /i/ | Codrii = Кодрий |
Й й | i | и скурт (i scurt) | before and after vowels | /j/ | Doina = Дойна |
К к | c, ch | ка (ka) | ch before i and e, c elsewhere | /k/ | Chirilice = Кириличе, Cherestea = Керестя |
Л л | l | ле (le) | /l/ | ||
М м | m | ме (me) | /m/ | ||
Н н | n | не (ne) | /n/ | ||
О о | o | о (o) | /o/ | ||
П п | p | пе (pe) | /p/ | ||
Р р | r | ре (re) | /r/ | ||
С с | s | се (se) | /s/ | ||
Т т | t | те (te) | /t/ | ||
У у | u | у (u) | /u/ | ||
Ф ф | f | фе (fe) | /f/ | ||
Х х | h | ха (ha) | /h/ | ||
Ц ц | ț | це (țe) | /ts/ | ||
Ч ч | c, ce, ci | че (ce) | c before i and e, ce before a, ci elsewhere | /tʃ/ | ce = че, ceasuri = чясурь, Socialistă = Сочиалистэ, zbuciumul = збучумул |
Ш ш | ș | ше (șe) | /ʃ/ | ||
Ы ы | â, î | ы (î) | â and î | /ɨ/ | |
Ь ь | i | семнул моале (semnul moale) | At end of word (usually) | /ʲ/ (i.e. palatalization of preceding consonant) | veșnici = вешничь |
Э э | ă | э (ă) | /ə/ | ||
Ю ю | iu | ю (iu) | /ju/, /ʲu/ | ||
Я я | ea, ia | я (ia) | ea after a consonant or е, ia elsewhere | /ja/, /ʲa/ | Neaga = Няга, Piatră = Пятрэ |
Sample text
This text is from Limba noastră.
Latin script | Moldovan Cyrillic script |
---|---|
Limba noastră-i o comoară |
Лимба ноастрэ-й о комоарэ |
Limba noastră-i foc ce arde |
Лимба ноастрэ-й фок, че арде |
Limba noastră-i numai cîntec, |
Лимба ноастрэ-й нумай кынтек, |
Limba noastră-i graiul pîinii, |
Лимба ноастрэ-й граюл пыний, |
Limba noastră-i frunză verde, |
Лимба ноастрэ-й фрунзэ верде, |
Nu veți plînge-atunci amarnic, |
Ну вець плынӂе-атунч амарник, |
Limba noastră-i vechi izvoade. |
Лимба ноастрэ-й векь извоаде, |
Limba noastră îi aleasă |
Лимба ноастрэ ый алясэ |
Limba noastră-i limbă sfîntă, |
Лимба ноастрэ-й лимбэ сфынтэ, |
Înviați-vă dar graiul, |
Ынвияци-вэ дар граюл, |
Strîngeți piatra lucitoare |
Стрынӂець пятра лучитоаре, |
Răsări-va o comoară |
Рэсэри-ва о комоарэ |
See also
References
- King, Charles (2000). The Moldovans: Romania, Russia and the Politics of Culture. Hoover Institution Press. ISBN 0-8179-9792-X.
- Chinn, Jeffrey (1993). "The Politics of Language in Moldova" (PDF). Demokratizatsya. 2 (2): 309–315. Retrieved August 22, 2011.
Notes
- ^ Denis Deletant, Slavonic letters in Moldova, Wallachia and Transylvania from the tenth to the seventeenth centuries, Ed. Enciclopedicӑ, Bucharest 1991
- ^ King, Charles (1999). "The Ambivalence of Authenticity, or How the Moldovan Language Was Made". Slavic Review. 58 (1): 117–142. doi:10.2307/2672992. JSTOR 2672992. S2CID 147578687.
- ^ Michael Bruchis. The Language Policy of the CPSU and the Linguistic Situation in Soviet Moldavia, in Soviet Studies, Vol. 36, No. 1. (January 1984), pp. 118-119.
- ^ "Кишинев или Кишинэу? Кто прав в споре о названиях городов Молдовы" [Kishinev or Chișinău? Who is right in the dispute over the names of Moldovan cities]. newsmaker.md (in Russian). August 22, 2017. Retrieved September 27, 2022.