Jump to content

Wilhelm Mach: Difference between revisions

From Wikipedia, the free encyclopedia
Browse history interactively
← Previous editNext edit →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
Line 3: Line 3:
| name = Wilhelm Mach
| name = Wilhelm Mach
| image = Wilhelm Mach.jpg
| image = Wilhelm Mach.jpg
| birth_date = [[26 grudnia]] [[1916]]
| birth_date = [[26 December]] [[1916]]
| death_date = [[2 lipca]] [[1965]]
| death_date = [[2 July]] [[1965]]
| birth_place = [[Kamionka, Ropczyce-Sędziszów County]]
| birth_place = [[Kamionka, Ropczyce-Sędziszów County]]
| death_place = [[Warszawa]]
| death_place = [[Warsaw]]
| alma_mater = [[Uniwersytet Jagielloński]]
| alma_mater = [[Uniwersytet Jagielloński]]
| caption = Wilhelm Mach<br />(by [[Zbigniew Kresowaty]])
| caption = Wilhelm Mach<br />(by [[Zbigniew Kresowaty]])
Line 17: Line 17:
[[File:Grob Wilhelma Macha.JPG|thumb|Grave of Wilhelm Mach, Powązki Military Cemetery, Warsaw]]
[[File:Grob Wilhelma Macha.JPG|thumb|Grave of Wilhelm Mach, Powązki Military Cemetery, Warsaw]]


'''Wilhelm Mach''' pen names '''il., Quidam, s., S., Współpracownik''' ( [[December 26|26 December]] [[1916]]<ref>W dokumentach widnieje data [[1 stycznia]] [[1917]] zadeklarowana przez rodziców, co miało go uchronić przed wcześniejszym pójściem do szkoły i wojska.</ref> w [[Kamionka, Ropczyce-Sędziszów County|Kamionce]] - [[June 2|2 June]] [[1965]] in [[Warszawa]]) – [[Polacy|polish]] writer, essayist, poet and literary critic.
'''Wilhelm Mach''' pen names '''il., Quidam, s., S., Współpracownik''' ( [[December 26|26 December]] [[1916]]{{#tag:ref| W dokumentach widnieje data [[1 stycznia]] [[1917]] zadeklarowana przez rodziców, co miało go uchronić przed wcześniejszym pójściem do szkoły i wojska.|group=note}}, [[Kamionka, Ropczyce-Sędziszów County|Kamionka]] - [[June 2|2 June]] [[1965]] in [[Warsaw]]) – [[Polacy|polish]] writer, essayist, poet and literary critic.


== Life ==
== Life ==
He was boen in Kamionka near Ropczyce in a peasant family to Wincenty Mach and Apolonia nee Białek. He attended a school in Kamionka, and then continued education in Ropczyce, from 1928 in a private school - Miejskie Staroklasyczne Koedukacyjne Gimnazjum in Ropczyce. He debuted with a poem ''Jesień'' (Autumn) printed in a school press ''Przyszłość'' (Future, issue from 1 September 1928) and a novella ''Dawne zapusty'' published in a timely ''Rola''. He continued his education from 1932 at the Władysław Jagiełło Gimnazjum in [[Dębica]], where he edited the school magazine ''U nas''. He graduated from secondary school diploma in 1936. In 1938 he graduated from the State Pedagogium in Krakow. After completing a one-year military service in September 1939, he graduated from the Infantry Cadet School. He fought during the [[invasion of Poland]] in the [[6th Infantry Division (Poland)|6th Infantry Division]] of the [[Kraków Army]]. He took part in the battles of [[Battle of Pszczyna|Pszczyna]] and [[Battle of Tomaszów Lubelski|Tomaszów Lubelski]]. During the occupation, he lived with his sister Bronisława in the Księżomost part of [[Sędziszów Małopolski]], and then from 1941 in Kraków, where he worked at the Social Insurance Institution (Ubezpieczalnia Społeczna). In Krakow, he was active in the underground, teaching high school students in [[Education in Poland during World War II|underground classes]]. In 1945, he began studies at the Faculty of Humanities (Polish studies) of the Jagiellonian University, which he graduated on December 1, 1947.
He was born in Kamionka near Ropczyce in a peasant family to Wincenty Mach and Apolonia nee Białek. He attended a school in Kamionka, and then continued education in Ropczyce, from 1928 in a private school - Miejskie Staroklasyczne Koedukacyjne Gimnazjum in Ropczyce. He debuted with a poem ''Jesień'' (Autumn) printed in a school press ''Przyszłość'' (Future, issue from 1 September 1928) and a novella ''Dawne zapusty'' published in a timely ''Rola''. He continued his education from 1932 at the Władysław Jagiełło Gimnazjum in [[Dębica]], where he edited the school magazine ''U nas''. He graduated from secondary school diploma in 1936. In 1938 he graduated from the State Pedagogium in Krakow. After completing a one-year military service in September 1939, he graduated from the Infantry Cadet School. He fought during the [[invasion of Poland]] in the [[6th Infantry Division (Poland)|6th Infantry Division]] of the [[Kraków Army]]. He took part in the battles of [[Battle of Pszczyna|Pszczyna]] and [[Battle of Tomaszów Lubelski|Tomaszów Lubelski]]. During the occupation, he lived with his sister Bronisława in the Księżomost part of [[Sędziszów Małopolski]], and then from 1941 in Kraków, where he worked at the Social Insurance Institution (Ubezpieczalnia Społeczna). In Krakow, he was active in the underground, teaching high school students in [[Education in Poland during World War II|underground classes]]. In 1945, he began studies at the Faculty of Humanities (Polish studies) of the Jagiellonian University, which he graduated on December 1, 1947.


Wilhelm Mach himself considered his literary debut the publication of the poem ''Tobie dalekiej'' (''To distant you''), printed in autumn 1945 in a one-day journal ''Inaczej'' (''Differently''), co-redacted by him. He debuted as a prose writer with the story ''Rdza'' (''Rust'') in 1945 in the pages of the 42nd issue of the weekly ''Odrodzenie'' (''Rebirth''). In the years 1945–1946 he belonged to the literary group "Inaczej” (''Differently''). In the years 1945-1950 he was the secretary of the editorial office of the monthly "Twórczość" in [[Kraków|Krakow]], where he published short stories and literary reviews. He continued to publish in ''Odrodzenie'' (1945–1947) and ''Dziennik Literacki'' (1947–1950). From 1945 he was a member of the Youth Circle at the Krakow branch of the [[Polish Writers' Union]]. He became a member of the Union in 1948. In the years 1947–1948 he was on a scholarship from the French government in Paris. In 1950 he moved to Warsaw together with the editorial office of ''Twórczość''. He was a literary consultant for the Polish Army House. In 1950–1958 he was the editor of the weekly ''Nowa Kultura'' (''New culture''), where he became known as a patron of aspiring and beginning writers, reviewing their works and advertising them to the publishers.<ref name=":0">{{Cite book|last=Tomasik, Krzysztof, 1978-|url=https://www.worldcat.org/oclc/915291354|title=Homobiografie|isbn=978-83-64682-22-3|edition=Wydanie drugie, poprawione i poszerzone|location=Warszawa|oclc=915291354}}</ref> From 1956 he traveled to the [[Soviet Union|USSR]] and [[India]], and from 1958 to [[Bulgaria]] several times, and in 1961 to the [[United States|USA]].
Za swój debiut literacki sam Wilhelm Mach uważał publikację wiersza ''Tobie dalekiej'' wydrukowanego jesienią 1945 w jednodniówce ''Inaczej'', której był współredaktorem. Jako prozaik debiutował opowiadaniem ''Rdza'' w 1945 r. na łamach 42 numeru tygodnika „[[Odrodzenie (tygodnik)|Odrodzenie]]”. W latach 1945–1946 należał do grupy literackiej Zespół Młodych „Inaczej”. W latach 1945-1950 był sekretarzem redakcji miesięcznika „[[Twórczość (miesięcznik)|Twórczość]]” w [[Kraków|Krakowie]]. Publikował w nim opowiadania i recenzje literackie. Publikował również w ''Odrodzeniu'' (1945–1947) i w ''Dzienniku Literackim'' (1947–1950). Od 1945 był członkiem Koła Młodych przy Oddziale Krakowskim [[Związek Zawodowy Literatów Polskich|Związku Zawodowego Literatów Polskich]] (od 1949 roku [[Związek Literatów Polskich|Związku Literatów Polskich]]). Członkiem Związku został w 1948. W latach 1947–1948 był stypendystą rządu [[Francja|francuskiego]] w [[Paryż]]u. W 1950 przeniósł się do Warszawy wraz z redakcją „Twórczości”. Był konsultantem literackim [[Dom Wojska Polskiego|Domu Wojska Polskiego]]. W latach 1950–1958 był redaktorem tygodnika „[[Nowa Kultura (1950–1963)|Nowa Kultura]]”. Od 1958 był kierownikiem literackim zespołu filmowego. Podróżował między innymi w 1956 do [[Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich|ZSRR]] i [[Indie|Indii]], a od 1958 kilkakrotnie do [[Bułgaria|Bułgarii]] i w 1961 do [[Stany Zjednoczone|USA]].


Przyjaźnił się z [[Zofia Nałkowska|Zofią Nałkowską]], która wyznaczyła go na jednego z czterech kuratorów swojej spuścizny.
He was friends with [[Zofia Nałkowska]], who appointed him one of the four curators of her legacy.<ref name=":0" />


Zmarł nagle, w wyniku nieszczęśliwego wypadku, na skutek [[zapaść|zapaści]], 2 lipca 1965 roku<ref>''Wybrańcy bogów umierają młodo - nie był samobójcą. Mamy dowody, że Wilhelm Mach nie targnął się na swoje życie.'', Andrzej Ćmiech, Gazeta Gorlicka, str 8, 10 lutego 2012</ref>. Został pochowany na [[Cmentarz Wojskowy na Powązkach|Powązki Military Cemetery]] w Warszawie (kwatera C 2 rz. 6 m. 8)<ref>[http://www.cmentarzekomunalne.com.pl/mapa/mapa.php?cment=PWZKI&rzad=6&kwatera=C%202&grob=8&dane=+imie=+nazwisko=Mach+check_nazwisko=on+check_ur=+rok=1800+miesiac=1+dzien=1+rok2=2019+miesiac2=12+dzien2=27+check_zg=+rok_zg1=1800+miesiac_zg1=1+dzien_zg1=1+rok_zg2=2019+miesiac_zg2=12+dzien_zg2=27+cmentarz=#kotwica Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze]</ref>.
He died suddenly 2 July 1965. According to his biographer Janusz Termer and family, the cause was a heart attack.<ref name=":0" /> Literary friends of Mach, such as {{ill|Marek Nowakowski|pl}}and [[Kazimierz Brandys]], however, recalled that the writer commited suicide by poisoning himself and that he talked about such plans even earlier. He was buried on [[Powązki Military Cemetery]] in Warsaw (Quarter C 2 row, 6 m. 8)<ref>[http://www.cmentarzekomunalne.com.pl/mapa/mapa.php?cment=PWZKI&rzad=6&kwatera=C%202&grob=8&dane=+imie=+nazwisko=Mach+check_nazwisko=on+check_ur=+rok=1800+miesiac=1+dzien=1+rok2=2019+miesiac2=12+dzien2=27+check_zg=+rok_zg1=1800+miesiac_zg1=1+dzien_zg1=1+rok_zg2=2019+miesiac_zg2=12+dzien_zg2=27+cmentarz=#kotwica Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze]</ref>.

=== Private life ===
The Polish literary circles were widely aware of Mach's homosexuality, but did not speak of it for over 20 years after his death.<ref name=":0" /> Nowakowski would later describe how Mach shared the fate of many Polish gay men of the period, having to hide in the closet and live a double life, looking for relationships in shady surroundings such as train stations.<ref name=":0" /> In 1976, after a publication of ''Kalendarz i klepsydra'' by [[Tadeusz Konwicki]], Mach's sister threatened to sue the author, who called his friend Mach an "[[LGBT slang|auntie]]" in the book, for defamation. She didn't file the charges, but the mention of Mach disappeared from the later editions.<ref name=":0" />


== Works ==
== Works ==


=== Novels ===
=== Novels ===
* ''Rdza'', Czytelnik 1950, Czytelnik 1967
* ''Rdza'' (Rust), Czytelnik 1950, Czytelnik 1967
* ''Jaworowy dom'', ''Twórczość 1954'', Czytelnik 1954, Czytelnik 1955, Czytelnik 1977
* ''Jaworowy dom'' (Ashen house), ''Twórczość 1954'', Czytelnik 1954, Czytelnik 1955, Czytelnik 1977
* ''Życie duże i małe'', Wydawnictwo Łódzkie 1959, Czytelnik 1965, Czytelnik 1972, Czytelnik 1974, Wydawnictwo Łódzkie 1984
* ''Życie duże i małe'' (Life big and small), Wydawnictwo Łódzkie 1959, Czytelnik 1965, Czytelnik 1972, Czytelnik 1974, Wydawnictwo Łódzkie 1984
* ''Góry nad czarnym morzem'', Czytelnik 1961, przekład czeski 1967
* ''Góry nad czarnym morzem'' (Mountains over the black sea), Czytelnik 1961, przekład czeski 1967
* ''[[Agnieszka, córka Kolumba]]'', Czytelnik 1964, Czytelnik 1965, Czytelnik 1968, przekład bułgarski 1966, litewski 1966, łotewski 1972, mołdawski 1971, niemiecki 1970 i 1977, rosyjski 1969 i 1973, ukraiński 1971 i 1982, węgierski 1966, adaptacja radiowa 1975
* ''{{ill|Agnieszka, córka Kolumba|pl}}'' (Agnieszka, daughter of Columbus), Czytelnik 1964, Czytelnik 1965, Czytelnik 1968, Bulgarian translation 1966, Lithuanian translation 1966, Latvian translation 1972, Moldovan translation 1971, German translation 1970 and 1977, Russian translation 1969 and 1973, Ukrainian translation 1971 and 1982, Hungarian translation 1966, radio adaptation 1975


=== Short stories ===
=== Short stories ===
* ''Za kwadrans wiosna'', Wydawnictwo Literackie 1978
* ''Za kwadrans wiosna'' (Quarter to spring), Wydawnictwo Literackie 1978


=== Movie scripts ===
=== Movie scripts ===
* ''[[Do widzenia, do jutra]]'', współautorzy [[Zbigniew Cybulski]] i [[Bogumił Kobiela]], 1960
* ''{{ill|Do widzenia, do jutra|pl}}'', co-authored with [[Zbigniew Cybulski]] i [[Bogumił Kobiela]], 1960
* ''[[Agnieszka 46]]'', współautor [[Zdzisław Skowroński]], 1964
* ''{{ill|Agnieszka 46|pl}}'', co-authored with [[Zdzisław Skowroński]], 1964


=== Others ===
=== Others ===
Line 59: Line 62:
* W Gorlicach willę Szklarczykówkę nazwano Domem Pamięci imienia Wilhelma Macha. W domu tym w okresie okupacji mieściła się siedziba gorlickiego Gestapo.
* W Gorlicach willę Szklarczykówkę nazwano Domem Pamięci imienia Wilhelma Macha. W domu tym w okresie okupacji mieściła się siedziba gorlickiego Gestapo.



==Notes==
{{reflist|group=note}}
== References ==
== References ==
{{reflist}}
{{reflist}}

Revision as of 20:05, 24 September 2020

Wilhelm Mach
Wilhelm Mach (by Zbigniew Kresowaty)
Wilhelm Mach
(by Zbigniew Kresowaty)
Born26 December 1916
Kamionka, Ropczyce-Sędziszów County
Died2 July 1965
Warsaw
Pen nameil., Quidam, s., S., Współpracownik
LanguagePolish
NationalityPolish
Alma materUniwersytet Jagielloński
Genreprose, essays, literary critique, poetry
Notable worksAgnieszka, córka Kolumba
Grave of Wilhelm Mach, Powązki Military Cemetery, Warsaw

Wilhelm Mach pen names il., Quidam, s., S., Współpracownik ( 26 December 1916[note 1], Kamionka - 2 June 1965 in Warsaw) – polish writer, essayist, poet and literary critic.

Life

He was born in Kamionka near Ropczyce in a peasant family to Wincenty Mach and Apolonia nee Białek. He attended a school in Kamionka, and then continued education in Ropczyce, from 1928 in a private school - Miejskie Staroklasyczne Koedukacyjne Gimnazjum in Ropczyce. He debuted with a poem Jesień (Autumn) printed in a school press Przyszłość (Future, issue from 1 September 1928) and a novella Dawne zapusty published in a timely Rola. He continued his education from 1932 at the Władysław Jagiełło Gimnazjum in Dębica, where he edited the school magazine U nas. He graduated from secondary school diploma in 1936. In 1938 he graduated from the State Pedagogium in Krakow. After completing a one-year military service in September 1939, he graduated from the Infantry Cadet School. He fought during the invasion of Poland in the 6th Infantry Division of the Kraków Army. He took part in the battles of Pszczyna and Tomaszów Lubelski. During the occupation, he lived with his sister Bronisława in the Księżomost part of Sędziszów Małopolski, and then from 1941 in Kraków, where he worked at the Social Insurance Institution (Ubezpieczalnia Społeczna). In Krakow, he was active in the underground, teaching high school students in underground classes. In 1945, he began studies at the Faculty of Humanities (Polish studies) of the Jagiellonian University, which he graduated on December 1, 1947.

Wilhelm Mach himself considered his literary debut the publication of the poem Tobie dalekiej (To distant you), printed in autumn 1945 in a one-day journal Inaczej (Differently), co-redacted by him. He debuted as a prose writer with the story Rdza (Rust) in 1945 in the pages of the 42nd issue of the weekly Odrodzenie (Rebirth). In the years 1945–1946 he belonged to the literary group "Inaczej” (Differently). In the years 1945-1950 he was the secretary of the editorial office of the monthly "Twórczość" in Krakow, where he published short stories and literary reviews. He continued to publish in Odrodzenie (1945–1947) and Dziennik Literacki (1947–1950). From 1945 he was a member of the Youth Circle at the Krakow branch of the Polish Writers' Union. He became a member of the Union in 1948. In the years 1947–1948 he was on a scholarship from the French government in Paris. In 1950 he moved to Warsaw together with the editorial office of Twórczość. He was a literary consultant for the Polish Army House. In 1950–1958 he was the editor of the weekly Nowa Kultura (New culture), where he became known as a patron of aspiring and beginning writers, reviewing their works and advertising them to the publishers.[1] From 1956 he traveled to the USSR and India, and from 1958 to Bulgaria several times, and in 1961 to the USA.

He was friends with Zofia Nałkowska, who appointed him one of the four curators of her legacy.[1]

He died suddenly 2 July 1965. According to his biographer Janusz Termer and family, the cause was a heart attack.[1] Literary friends of Mach, such as Marek Nowakowski [pl]and Kazimierz Brandys, however, recalled that the writer commited suicide by poisoning himself and that he talked about such plans even earlier. He was buried on Powązki Military Cemetery in Warsaw (Quarter C 2 row, 6 m. 8)[2].

Private life

The Polish literary circles were widely aware of Mach's homosexuality, but did not speak of it for over 20 years after his death.[1] Nowakowski would later describe how Mach shared the fate of many Polish gay men of the period, having to hide in the closet and live a double life, looking for relationships in shady surroundings such as train stations.[1] In 1976, after a publication of Kalendarz i klepsydra by Tadeusz Konwicki, Mach's sister threatened to sue the author, who called his friend Mach an "auntie" in the book, for defamation. She didn't file the charges, but the mention of Mach disappeared from the later editions.[1]

Works

Novels

  • Rdza (Rust), Czytelnik 1950, Czytelnik 1967
  • Jaworowy dom (Ashen house), Twórczość 1954, Czytelnik 1954, Czytelnik 1955, Czytelnik 1977
  • Życie duże i małe (Life big and small), Wydawnictwo Łódzkie 1959, Czytelnik 1965, Czytelnik 1972, Czytelnik 1974, Wydawnictwo Łódzkie 1984
  • Góry nad czarnym morzem (Mountains over the black sea), Czytelnik 1961, przekład czeski 1967
  • Agnieszka, córka Kolumba [pl] (Agnieszka, daughter of Columbus), Czytelnik 1964, Czytelnik 1965, Czytelnik 1968, Bulgarian translation 1966, Lithuanian translation 1966, Latvian translation 1972, Moldovan translation 1971, German translation 1970 and 1977, Russian translation 1969 and 1973, Ukrainian translation 1971 and 1982, Hungarian translation 1966, radio adaptation 1975

Short stories

  • Za kwadrans wiosna (Quarter to spring), Wydawnictwo Literackie 1978

Movie scripts

Others

  • Doświadczenia i przypadki. Opowiadania, eseje, reportaże i felietony. 1945-1953, Czytelnik 1954
  • Szkice literackie, Czytelnik 1971

Awards

  • 1954 - Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
  • 1955 – wyróżnienie do nagrody państwowej za Jaworowy dom
  • 1959 - pierwsza nagroda Wydawnictwa Łódzkiego za Życie duże i małe
  • 1964 – nagroda państwowa II stopnia za powieść Agnieszka, córka Kolumba

Memorials

  • W latach 1968-1981 Zarząd Główny Związku Literatów Polskich przyznawał Nagrodę im. Wilhelma Macha za debiut powieściowy.
  • W 1966 nowej szkole podstawowej w rodzinnej Kamionce nadano imię Wilhelma Macha, a w gmachu Liceum Ogólnokształcącego w Dębicy została ustanowiona tablica upamiętniająca Wilhelma Macha[3].
  • W Gorlicach willę Szklarczykówkę nazwano Domem Pamięci imienia Wilhelma Macha. W domu tym w okresie okupacji mieściła się siedziba gorlickiego Gestapo.


Notes

  1. ^ W dokumentach widnieje data 1 stycznia 1917 zadeklarowana przez rodziców, co miało go uchronić przed wcześniejszym pójściem do szkoły i wojska.

References

  1. ^ a b c d e f Tomasik, Krzysztof, 1978-. Homobiografie (Wydanie drugie, poprawione i poszerzone ed.). Warszawa. ISBN 978-83-64682-22-3. OCLC 915291354.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link) CS1 maint: numeric names: authors list (link)
  2. ^ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze
  3. ^ Tadeusz Stanisz (Nr 148 z 3 lipca 1975). "W 10-lecie śmierci Wilhelma Macha". Nowiny: 5. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)


Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Jagiellońskiego Kategoria:Odznaczeni Odznaką Nagrody Państwowej Kategoria:Ludzie związani z Dębicą Kategoria:Pisarze związani z Krakowem Kategoria:Pisarze związani z Warszawą Kategoria:Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie Kategoria:Polscy pisarze współcześni Kategoria:Polscy prozaicy Kategoria:Uczestnicy bitwy pod Tomaszowem Lubelskim (1939) Kategoria:Uczestnicy bitwy pszczyńskiej (1939) Kategoria:Urodzeni w 1916 Kategoria:Zmarli w 1965 Kategoria:Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1944–1989)

Retrieved from "https://en.wikipedia.org/enwiki/w/index.php?title=Wilhelm_Mach&oldid=980134731"