Examine individual changes

'@@ -1,116 +1,14 @@ -{{other uses|Bala Hissar (disambiguation)}} -{{Use Pakistani English|date=May 2014}} -{{Use dmy dates|date=May 2014}} -{{Infobox building -| name = Bala Hissar Fort -| native_name = {{lang|ur|'''قلعہ بالاحصار'''}}<br />{{lang|ps|'''د بالاحصار قلعه'''}} -| image = Bala_Hisar_Fort.jpg -| image_alt = -| image_size = -| caption = -| former_names = -| alternate_names = -| map_type = Pakistan -| map_alt = -| map_caption = Location within Pakistan -| building_type = -| architectural_style = -| structural_system = -| cost = -| location = [[Peshawar]], [[Khyber Pakhtunkhwa]], [[Pakistan]] -| client = -| owner = -| current_tenants = -| landlord = -| location_country = Pakistan -| altitude = -| start_date = -| completion_date = -| inauguration_date = -| demolition_date = -| height = -| diameter = -| other_dimensions = -| floor_count = -| floor_area = -| architect = -| structural_engineer = -| services_engineer = -| civil_engineer = -| other_designers = -| quantity_surveyor = -| main_contractor = -| awards = -| parking = -| url = {{URL|epeshawar.com}} -| references = -}} -[[File:Balahisar-peshawar.jpg|thumb|right|250px|Pakistan's [[Frontier Corps]] is headquartered at the fort.]] -'''Bala Hissar''' ([[Pashto language|Pashto]] and {{lang-ur|قلعه بالا حصار}}) is a historic fortress located in [[Peshawar]], [[Khyber Pakhtunkhwa]], [[Pakistan]]. The fort was used as a royal residence for the [[Durrani Empire]], and was renovated during Sikh rule. The fort now serves as headquarters for Pakistan's [[Frontier Corps]].<ref>PESHAWAR: Why keep Balahisar Fort hidden? By Sadia Qasim Shah 15 January 2008 Tuesday . DAWN. Retrieved 01/15/08</ref> - -==Etymology== -The word Bala Hissar is from [[Persian language|Dari Persian]], meaning, "elevated or high fort". The name was given by the Afghan [[Pashtun people|Pashtun]] King [[Timur Shah Durrani]] (1773–1793), who used the fort as the winter capital of the [[Durrani Empire]] - -== Design == - -The fort stands on a high mound in the northwestern corner of Peshawar City. Not long ago, the fort used to be conspicuously away from the old city of Peshawar, but now the construction of new buildings has covered space between the old city and the fort. However, the fort's position on a high mound gives a commanding and panoramic view of Peshawar and the entire Peshawar valley. On a clear day, one can see the mountains encircling Peshawar valley and beyond. The area covered by the inner wall of the fort is about {{convert|10|acre|m2}} and the outer wall is about {{convert|15|acre|m2}}. The height of the fort is about {{convert|90|ft|m}} above ground level. - -== History == -Renowned historian Dr A.H. Dani in his book ''Peshawar-Historic City of Frontier'' writes that when Hiuen Tsang, a Chinese traveller, visited Peshawar in 630 AD, he spoke of a "royal residence". - -He says that Chinese word "Kung Shing" used for its significance and is explained as fortified or walled portion of the town in which the royal palace stood. - -Hiuen Tsang then makes a separate mention of the city, which was not fortified. This shows that the royal residence formed the nucleus of a Citadel, which must have been further protected by a moat. - -Dr Dani further says that a channel of old Bara River surrounded by a high spot, which includes the Bala Hissar and Inder Shahr. The higher area could have been the citadel, which is the present Bala Hissar. - -Peshawar has always been a strategic city and its capturing and ruling over it was of great importance for the invaders and kings. - -"In the 11th century AD, the Hindu ruler, Raja Jaipal of the Hindushahi dynasty was defeated in the vicinity of Peshawar and Mehmud Ghaznavi garrisoned the fort with his army," says Dr Taj Ali. The British officers who visited Peshawar in the 19th century mentioned that the fort used to be a royal residence of Afghan rulers, he added. - -The Bala Hissar has seen its construction and destruction by conquerors, warriors, invaders and kings on several occasions. After the overthrow of emperor [[Humayun]] by the Afghan King [[Sher Shah Suri]], the Afghans destroyed the fort. - -When Hamayun was staying in it he decided to rebuild it before proceeding to Kabul. He wanted to use the fort for his conquest of India at a later stage. As his officers did not want to stay back, Hamayun himself supervised the rebuilding of the fort, which was soon completed. - -"The Afghan rulers named it "Bala Hissar" a Persian name meaning high fort while the Sikhs renamed and rebuilt it calling their fort "Sumergarh" in 1834 but the name did not become popular, says Dr Taj. - -The fort was constructed on a mound with commanding view of the surrounding area including Shalimar gardens presently known as Jinnah Park towards its north. This gave more prominence and grandeur to the fort, he said. - -One wall of Fort Bala Hissar collapsed during the 27 October 2015 earthquake, but the wall has been reconstructed. - -== Sumergarh == - -In the early nineteenth century, Peshawar was the summer capital of the Kingdom of Kabul and the Bala Hissar the residence of Afghan kings. The [[Sikhs]] fought and defeated the Kabul Barakzais in the [[Battle of Nowshera]] in early 1823. On conclusion of this battle, fought on the right bank river [[Indus]], the Sikhs chased the retreating Afghans past Peshawar through the [[Khyber Pass]]. - -The Sikhs followed this by the destruction of the Afghan Royal court and the Bala Hissar fort. In December 1823, the British explorer [[William Moorcroft (explorer)|William Moorcroft]] found the fort "a heap of rubbish, and the only use made of it by the rulers of Peshawar was as a quarry from whence to procure materials for dwellings of their own erection".<ref>[[William Moorcroft (explorer)|Moorcroft, W.]] and [[George Trebeck|G. Trebeck]]. (1841). ''Travels in India''. ed. [[Horace Hayman Wilson]], rpt, Delhi: Low Price Publication, 2000, v 2, p 337.</ref> - -Archival records show that soon after the occupation of [[Peshawar]] by the Sikhs in 1834, [[Hari Singh Nalwa]] commenced the reconstruction of the fort.<ref>Nalwa, V. (2009), Hari Singh Nalwa - Champion of the Khalsaji, New Delhi: Manohar, p. 228, {{ISBN|81-7304-785-5}}.</ref> The Sikhs called their fort 'Sumair Ghar' (after 'Sumer' another name for [[Mount Kailash]]). The first Guru of the Sikhs, [[Guru Nanak Dev]], had visited Mount Sumer in the course of his travels. Hari Singh Nalwa installed a plaque over the gate of the fort that read: - -"This Sumair Garh was built in the city of Peshawar by the exalted Maharaja Ranjit Singh Bahadur in Raja Bikramjit Sambat 1891 with the blessing of Almighty God".<ref>Nalwa, V. (2009), Hari Singh Nalwa - Champion of the Khalsaji, New Delhi: Manohar, p. 167, {{ISBN|81-7304-785-5}}.</ref> - -[[Ranjit Singh]] was greatly pleased when he visited the newly constructed fort for the first time on 16 May 1835. - -The British reconstructed the outer walls of the Bala Hissar after the annexation of the Kingdom of the Sikhs in 1849. This Sikh fort continues to dominate the city of Peshawar in the twenty-first century. - -== As a Tourism Point == -The provincial government has expressed desire to control of the fort from the Frontier Corps, in order to open it to tourists.<ref name="PAN">[http://www.voiceofjournalists.com/kpk-assembly-passes-resolution-open-bala-hisar-fort-general-public/ KPK Assembly passes resolution to open Bala Hisar Fort for Public. Voice of Journalists]</ref> - -==See also== -*[[List of UNESCO World Heritage Sites in Pakistan]] -*[[List of forts in Pakistan]] -*[[List of museums in Pakistan]] - -== References == -{{Reflist}} - -==External links== -*[https://web.archive.org/web/20060405170741/http://www.pak.gov.pk/public/govt/reports/frontier_corps.htm Frontier Corp] -* [https://www.lonelyplanet.com/pakistan/peshawar/attractions/bala-hisar-fort/a/poi-sig/472878/357271 -.htm Lonely planet Fort Bala Hisar -{{Coord|34|00|46|N|71|34|11|E|region:PK_type:landmark|display=title}} - -{{Cultural heritage sites in Khyber Pakhtunkhwa|state=autocollapse}} -[[Category:Archaeological sites in Khyber Pakhtunkhwa]] -[[Category:Forts in Khyber Pakhtunkhwa]] -[[Category:Tourist attractions in Peshawar]] -[[Category:Sikh places]] +ډاکټر لطیف یاد +د پېښور بالا حصار +دپېښور بالا حصار دپښتونخواپه مرکزپېښور کې یوه مشهوره تاریخي کلا ( قلعه ) ده . ددغه کلا دجوړولو په اړوند بیلابیل تاریخي رو ایتونه شته . ځینې تاریخپوهان په دې اند دي چې دا تاریخي کلا تر اوومې زیږدیزې /میلادي پیړۍ دمخه هم شتون درلود ، ځکه کله چې چیني زایر هیوان تسنګ دافغانستان له لارې په ۶۳۰ زیږدیز /میلادي کال کې داوسني پښتونخوا مرکز پېښور ته لاړ نو ده هلته یوه تاریخي کلا لیدلې وه چې په غالب ګومان سره به همدا دپېښور بالا حصاروي . همداراز ځینې تاریخپوهان وایی چې دغه کلا له نن نه څه دپاسه زر کلونه وړاندې یعنې په 393 ق / 1003 م» کې هم شتون درلو د هغه وخت چې افغان واکمن محمود غزنوي دویهند مشهور راجا جیپال ته ماتې وکړه . دریم روایت داسې دی چې دغه با لاحصار دهندوستان مغولی واکمن بابر د۱۵۱۹ او ۱۵۲۴زیږدیز/میلادی کلونو ترمینځ جوړه کړه چې لا هغه وخت یې پر پنجاب برید نه وکړی او په هند کې یې دلودي پښتنو واکمني لانه وه له مینځه وړې . +زما په اند دپیښور تاریخي کلا یا بالا حصار ډیر لرغونی دی او ښایی بابر به دهغې ترمیم او بیا جوړونه کړي وي.خو تر ده دمخه یې هم شتون درلود. . پخپله بابر هم په خپل مشهور تاریخی اثر ( توزک بابري ) کې ددغې کلا یادونه کړې ده اوداسې ویل کیږي چې بابر پکې نوې ودانۍ جوړې کړې وې . وروسته دبالاحصار کلا دافغاني پښتنو قبایلو په لاس ځکه ورانه شوه چې دوی دا فکر کاوه چې دا دبهرنیو یر غلګرو لپاره پوځي اهمیت لري او هر یر غلګر چې راشي او دا کلا ونیسي ددغې کلا په وجه پښتانه ټکول کیږي . +دمغولي بابر تر مړینې وروسته کله چې په ۱۵۳۱ زیږدیز /میلادي کا ل کې دده زوی نصیرالدین محمد همایون دهند وستان دویم مغولي واکمن شو نو دغه ورانه کلا یې له سره ودانه کړه او سکندر خان ازبک یې دنوموړي کلا دکلادار په توګه وټاکه ، خو کله چې دغه کلا ودانیدله نو دلازاکو پښتنو پر دغې کلا برید وکړ ، خو سکندر خان ازبک ددغه کلا کلادار ددلازاکو پښتنو دغه برید پر شا وتمباوه.‍ +تر همایون وروسته کله چې دهغه زوی جلا ل الدین محمد اکبر دهندوستان واکمن شو نو دهغه دواکمنۍ په وخت کې دپیښور په بالا حصار کې اور ولګید او دکلا دننه سوداګریز توکي او ډیپو ګانو اور واخیست . +دبالا حصار کلا تر ۱۰۷۹ هجري کلونو پورې دهند دمغولي واکمنانو په لاس کې وه او دهغوی یوپوځي صاحب منصب به هلته دکلادار په توګه دنده درلودلهاو نور ډیر شمیر سرتیري به ورسره وو. . +کله چې دهندو ستان دمغولي واکمن اورنګزیب په وخت کې پښتنو دمغولي زورزیاتي او استبداد پر خلاف مبارزه کوله نود پښتنو ملي مبارز ایمل خان مومند هم دمغولو پر خلاف د پیښور پر با لا حصار برید وکړ او دغه بالا حصار یې له مغولو نه ونیوه ، چې وروسته مغولو دغه بالا حصار دایمل خان مومند له ځواکونو نه بیرته ترلاسه کړ. د ۱۷۳۸ او ۱۷۳۹ زیږدیز/میلادي کلونو ترمینځ ایرانی نادرشاه افشار ته هغه وخت دپېښور بالا حصار لا س ته ورغی کله یې چې پرهندوستان برید کاوه.دنادرشاه افشار تر مړینې وروسته دپېښور کلا ددرانیانو دواکمنۍ لاس ته ورغله او کله چې احمدشاه بابا واکمن شو نو دنورو کارونو تر څنګ یې دغه کلا ورغوله اونوې نوې ودانۍ یې پکې جوړې کړې . تر دې وروسته پېښور ددراني واکمنانو ژمنۍ پلازمینه ( پایتخت ) و. +باید داخبره زیاته کړو چې با لا حصار دپارسی او عربي ژبي دوییو ( کلم)«نه جوړه ده چې بالا (لوړ)ته وایی او حصار هم کلا ( قلعه ) ته وایی یعنې لوړه کلا. +کله چې سکهانو په۱۸۳۳ زیږدیز /میلادی کې پر پېښور برید وکړاو هغه یې ونیو ه نو پر دغه بالا حصار یې دسمیر ګړ نوم کیښوده ، خو دغه نو م چندانې په خلکو کې مشهور نه شو. +په پيښور باندې دسکهانو دراج په وخت کې سردار هري سینګ نلوه او سردار کهړک سینګ ددغې کلا په ودانولو کې ډیرې هڅې وکړې . درنجیت سینګ دواکمنۍ په وخت کې هم هغه ددغه کلا په ودانۍ کې ډیر کوښښونه وکړل او شیر سینګ ته یې دنده ورکړه چې ددغې کلا په رغولو کې خپله بشپړه پاملرنه وکړي ، داځګه چې دوی ته یې پوځی اهمیت درلود. +دانګریزانو دواکمنۍ په وخت کې تر ۱۹۴۷ زیږدیز/ میلادي کاله پورې دغه کلا ددوي په واک کې وه او یو انګریزي پوځی ته ددغې کلا چارې ورسپارل شوې وې . دپاکستان تر جوړیدو وروسته دغه کلا دپاکستاني پو ځونو په لاس کې ده او دفرینټیر کانسټبلري یا Frontier Corps په واک کې ده . +باید زیاته کړو چې بالا حصار ته د۲۰۱۵ زیږدیز /میلادی کال زلزلې کې دبالا حصار یو دیوال زیانمن شو . +دبالا حصار کلا دپیښور دښار په شمالي برخه کې پرته ده او له ځمکې نه ددغې کلا لوړوالی ۹۲ فټه دی او ددغې کلا مساحت لس ایکړه یا څلورزره متر مربع دی.چې کلاته دننه پوخ سړک ورغلی دی . '